‘Digitale geletterdheid is onderdeel van alles: de maatschappij, de toekomst én het onderwijs.’

Natuurlijk onderdeel

Stichting BOOR en de professionals op Kindcentrum Blijvliet werken toe naar een curriculum waarin digitale geletterdheid een natuurlijk onderdeel vormt. Hiermee lopen zij vooruit op wettelijke invoering van dekerndoelen digitale geletterdheid. Dit helpt haast en weerstand later te voorkomen. Jeroen: ‘We weten dat het eraan komt, dus je kunt je dan maar beter goed erop voorbereiden. Dit brengt minder weerstand met zich mee omdat mensen er al – hetzij rustig – mee bezig zijn.’  

SLO heeft het leergebied van digitale geletterdheid ingedeeld in vier domeinen: praktische ICT-vaardigheden, digitale informatievaardigheden, mediawijsheid en computational thinking. Stichting BOOR volgt deze verdeling bij het werken aan digitale geletterdheid. Het implementatieteam van stichting BOOR heeft geïnventariseerd in hoeverre de doelen al in de huidige lesmethodes van de school verweven zijn. Brenda: ‘Hierdoor zien we heel gericht wat we nu al aanbieden, en waaraan we moeten werken.’ De doelen voor computational thinking, waarbij leerlingen leren technologie te gebruiken bij het zoeken naar een oplossing op een vraagstuk, staan in de onder- en bovenbouw bijvoorbeeld al in de steigers. Hetzelfde geldt voor digitale informatievaardigheden in de onderbouw.  

‘Leerkrachten krijgen de tijd om zelf digitaal vaardiger te worden.’

Praktische ICT-vaardigheden

Meer aandacht moet gaan naar mediawijsheid en praktische ICT-vaardigheden. Jeroen: ‘Kinderen zijn vaak heel goed met TikTok en Instagram. Maar ze haken af wanneer je ze vraagt om een e-mail te versturen of een brief met een afbeelding te maken. De basisdingen kunnen ze niet.’ Daarom biedt Kindcentrum Blijvliet al vanaf komend schooljaar lessen aan die gericht zijn op het verbeteren van de praktische ICT-vaardigheden.  

‘In de lessen leren we ze bijvoorbeeld hoe tekstverwerkers en spreadsheets werken, of hoe ze een e-mail versturen met bijlage. Om de leerkrachten niet te overvragen, heeft de school deze lessen tijdelijk belegd bij een externe partij. Tegelijkertijd worden de leerkrachten met de leerlijn 'Digitaal in het Lokaal', ontworpen door de Stichting zelf, didactisch voorbereid om de lessen uiteindelijk zelf te gaan geven. Jeroen: ‘Zo krijgen de leerkrachten de tijd om erin te groeien. Niet iedere docent is immers digitaal even vaardig. Terwijl digitale geletterdheid iets is waar leerkrachten juist vanuit hun eigen kennis en vaardigheid over moeten kunnen doceren.’  

Digitale geletterdheid vergroten

Naast ‘Digitaal in het Lokaal’ biedt stichting BOOR ook het leerprogramma ‘Digitaal Stevig in je Schoenen’ aan. Deze leerlijnen ontwikkelde de stichting om leerkrachten te helpen digitaal vaardig te worden. Jeroen: ‘Met ’Digitaal Stevig in je Schoenen’ kunnen leerkrachten hun eigen digitale vaardigheden vergroten. Hierbij kun je denken aan het presentatie of het omgaan met e-mail of MS Teams.’ Leerkrachten werken zo in groepjes aan hun eigen vaardigheden.  

De school onderzoekt nog hoe ze ervoor kan zorgen dat iedere leerkracht evengoed mee kan komen. ‘Nu vragen we in de voortgangsgesprekken waarin zij sterker willen worden. Daarnaast kijken we of we een soort zelftest kunnen ontwikkelen, die aangeeft waarin een leerkracht – of een leerling - zich nog zou kunnen ontwikkelen. Geen toets, maar vooral bedoeld om inzichtelijk te maken waarvoor je nog een cursus of nascholing nodig hebt. We willen dat ons eigen team uiteindelijk zo geschoold is dat ze de lessen zelf kunnen geven, waardoor digitale geletterdheid meer een onderdeel wordt in plaats van een apart vak.’ 

‘Digitale geletterdheid is onderdeel van alles: de maatschappij, de toekomst én het onderwijs.’

Nergens meer weg te denken

De digitale wereld is niet meer weg te denken uit de maatschappij. Dat digitale geletterdheid wordt toegevoegd aan het onderwijscurriculum is dan ook niet meer dan logisch, vinden Brenda en Jeroen. Brenda: ‘Digitale geletterdheid is onderdeel van alles: de maatschappij, de toekomst én het onderwijs. Ook bij taal en rekenen gebruik je het. Je kunt dan ook niet anders dan dit toevoegen, want we willen dat leerlingen de juiste kennis en vaardigheden opdoen om zich verstandig en met vertrouwen te begeven in de digitale wereld.’  

Digitale geletterdheid toevoegen aan het curriculum helpt daarnaast om alle kinderen in het onderwijs dezelfde basis te geven. Jeroen: ‘Gebeurt dit niet, dan krijg je een soort Wilde Westen: de een doet dit, de ander doet dat. Nu komt er een gestructureerd aanbod op ieder domein, waardoor je als school voor een dekkend aanbod kunt zorgen dat ingaat op wat de maatschappij van de leerlingen vraagt.’ 

Verweven in lesmethodes

Het doel van Kindcentrum Blijvliet is om uiteindelijk digitale geletterdheid deels te verweven in het bestaande lesaanbod - zoals nu al gedaan wordt - en daarnaast losse lessen aan te bieden. Jeroen: ‘Soms moet iemand ook gewoon leren hoe je een digitale presentatie maakt en houdt, of hoe je een e-mail verstuurt met een bijlage. Daarvoor heb je geïsoleerde lessen nodig.’ In 2028, aan het einde van het schoolplan 2024-2028, hoopt de school de doelen volledig te hebben verweven in de lesmethodes.

Tips van de school: Zorg dat leerkrachten al in de eerste fase van invoering worden meegenomen en enthousiast worden gemaakt. Laat leraren het onderwijs in digitale geletterdheid en het ontwikkelen van hun eigen digitale geletterdheid als een kans en een uitdaging zien, zodat zij er samen mee aan de slag willen gaan. Voorkom weerstand door duidelijkheid te geven over het proces en het tijdpad. Bied voldoende ondersteuning, bijvoorbeeld door leerkrachten bij elkaar in de klas te laten kijken. Deel succesverhalen met elkaar. Dit zorgt ervoor dat leerkrachten zich competent voelen, blij worden van het vak digitale geletterdheid en het belang ervan inzien. Organiseer inspiratiesessies, aftrapbijeenkomsten, samenwerkingen en kartrekkers.